ฟ้อนเล็บ

ฟ้อนเล็บเชียงราย

เขียนโดย Administrator

วันอังคารที่ ๓๐ พฤษจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๒ เวลา ๐๐:๐๐ น.

การฟ้อนเล็บเชียงราย การฟ้อนเล็บของนางบัวเรียว รัตนมณีภรณ์ ได้รับการถ่ายทอดมาจากนายโม ใจสม และได้ถ่ายทอดให้กับศิลปินฟ้อนพื้นบ้าน จังหวัดเชียงราย ในอดีตจนถึงปัจจุบัน จนกลายเป็นเอกลักษณ์การฟ้อนเล็บของจังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นฟ้อนที่ได้รับมาจากการฟ้อนของจังหวัดเชียงใหม่จากการฟ้อนในคุ้มของพระราชายาเจ้าดารารัศมี สู่ปวงชนชาวล้านนา อันแก่ได้ ๘ จังหวัดภาคเหนือตอนบน  การฟ้อนเล็บของจังหวัดเชียงรายมีความแตกต่างจากจังหวัดเชียงใหม่ คือ การฟ้อนเล็บของจังหวัดเชียงรายนั้น ใช้วงปี่พาทย์พื้นเมืองประกอบการฟ้อน เพลงที่ใช้ได้แก่ เพลงแห่เมือง เพลงฤาษีหลงถ้ำ เพลงปราสาทไหว เป็นต้น ด้านท่วงท่าลีลาการฟ้อนมีความนิ่มนวล อ่อนช้อย และก้าวเท้าเพียง ๕ ก้าว ต่างจากการฟ้อนเล็บของจังหวัดเชียงใหม่ใช้วงกลองตึ่งนงประกอบการฟ้อนและก้าวเท้า ๗ ก้าว ปัจจุบันนางบัวเรียวยังคงถ่ายทอดการฟ้อนเล็บเชียงรายอย่างต่อเนื่องทั้งในสถาบันการศึกษา กลุ่มศิลปะการแสดงพื้นบ้านล้านนา และกลุ่มเยาวชนต่างๆ  ซึ่งในระยะแรกนั้นยังไม่ค่อยได้รับความสนใจเท่าที่ควรแต่ด้วยความรักในศิลปะการแสดงพื้นบ้านล้านนาของนางบัวเรียว ได้ถ่ายทอดให้แก่สถาบันการศึกษาและกลุ่มเยาวชน ทั้งภาคกลุ่มวัฒนธรรม และศิลปินช่างฟ้อนตามอำเภอต่างๆ ของจังหวัดเชียงราย ปัจจุบันนางบัวเรียว จึงมีลูกศิษย์ทั้งวัยเด็ก วัยกลางคน และคนที่อายุสูงกว่า และก่อให้เกิดการประกวดแข่งขันการฟ้อนเล็บอย่างแพร่หลายในจังหวัดเชียงรายเพื่อให้เกิดการตื่นตัวในการอนุรักษ์มากขึ้น ปัจจุบันการฟ้อนเล็บตามแบบของนางบัวเรียวนี้ ได้รับการยอมรับให้เป็นฟ้อนเล็บเชียงราย ตามแบบของเอกลักษณ์ฟ้อนเล็บเชียงราย ดังนี้ ท่าฟ้อนเล็บเชียงรายมีดังนี้ ท่าที่ ๑ ท่าเทพพนม จีบส่งหลังในท่าเสือลากหาง วาดมือทั้งสองขึ้นประนมไว้เหนือหน้าผาก ปลายนิ้วมือทั้งสองข้างแยกออกจากกัน จังหวะการก้าวเท้า ให้ก้าวเว้ายออกก่อน เอียงหัวและไหล่มาทางขวา วนก้าวมาด้านขวา ๕ ก้าว ชิดเท้า แล้วออกเท้าขวามาซ้าย ๕ ก้าว เอียงหัวและไหล่มาทางซ้าย ชิดเท้า (จังหวะการก้าวเท้าจะเป็นลักษณะจากซ้ายแล้วกลับมาขวา เป็นเช่นนี้ซ้ำๆ กัน ในทุกๆ ท่าฟ้อน) ท่าที่ ๒ บิดบัวบาน จีบมือขวาปล่อยมือซ้าย หลังมือชิดกันแล้วบิดมือเป็นรูปดอกบัวหมุนเป็นวงรอบมือ พร้อมเท้าซ้ายก้าวออกมาทางขวา ๕ ก้าว แล้วก้าวเท้าขวามาทางซ้าย ๕ ก้าว รวม ๑๐ ก้าว ท่าที่ ๓ ท่าพรมสี่หน้า จีบมือคู่ระดับเอว สอดมือขึ้นผ่านน้าอก ปล่อยมือแยกแขนตั้งศอกเสมอไหล่ ก้าวเท้ารวม ๑๐ ก้าว พักแขนด้วยท่าเสือลากหาง (จีบส่งหลัง) ท่าที่ ๔ ผาลาเพียงไหล่ หงายมือซ้ายขึ้นตั้งวงม้วนคว่ำมือ มือขวาจีบม้วนเข้าอกออกมาปล่อยจีบหงายมือลงต่ำข้างลำตัวด้านขวา แล้วเปลี่ยนข้างพร้อมกับก้าวเท้า ๕ ก้าว เปลี่ยนมือโดยเปลี่ยนมือซ้ายจีบม้วนเข้าอกวาดออกด้านซ้าย หงายมือปล่อยจีบมือลงต่ำข้างลำตัว ท่าที่ ๕ นางระเวง จีบมือซ้ายวาดเข้าอกวาดออกขึ้นตั้งวง พร้อมกับขวาวาดลงจีบข้างลำตัวส่งหลัง ครบ ๕ ก้าว เปลี่ยนแขนขวาตั้งวง แขนซ้ายจีบส่งหลัง ท่าที่ ๖ พิสมัยเรียงหมอน จีบมือซ้ายไว้ที่อก มือขวาวาดตั้งวง ปลายนิ้วมืออยู่ระดับคิ้ว ครบ ๕ ก้าว เปลี่ยนแขนตั้งวง มือขวาจีบหน้าอก มือซ้ายตั้งวง พักแขนด้วยท่าเสือลากหาง (จีบส่งหลัง) ท่าที่ ๗ เมฆลาล่อแก้ว จีบมือขวาพร้อมกับวาดมือซ้ายเข้าหน้าอก กางแขนออกไป ขนานกับพื้น มือขวาตะแคงจีบ มือซ้ายปล่อยจีบ ปลายมือตั้งขึ้น ครบ ๕ ก้าวเปลี่ยนข้าง ท่าที่ ๘ รามสูรขว้างขวาน มือขวาจีบพร้อมกับวาดมือซ้ายเข้าหน้าอก เหยียดแขนซ้ายตึงขนานกับกับพื้น มือขวาหักข้อศอกตั้งขึ้น หงายมือขวาระดับหางคิ้ว ครบ ๕ ก้าว เลี่ยนข้าง ท่าที่ ๙ สอดสร้อยมาลา จีบมือซ้ายม้วนขึ้นตั้งวงไม่ปล่อยจีบ มือขวาวาดตามมาไว้ที่หน้าอกคว่ำมือไม่จีบ ครบ ๕ ก้าว เปลี่ยนแขนขวาจีบตั้งวงมือซ้ายวาดตามมาไว้ที่อกโดยไม่จีบแต่แบมือคว่ำลง พักแขนด้วยท่าเสือลากหาง (จีบส่งหลัง) ท่าที่ ๑๐ หงส์กางปีก จีบมือทั้งสองข้างวาดเข้าที่อกก่อน แล้วค่อยดึงขึ้นเสมอหน้าผากแล้วแยกออกเหยียดแขนเสมอไหล่พร้อมจีบมือทั้งสองข้าง ๑๐ ก้าว ไม่เปลี่ยนมือ ท่าที่ ๑๑ หงส์ร่อน ม้วนจีบคว่ำลงแขนปล่อยจีบเสมอสะโพกกางแขนพอประมาณ ๑๐ ก้าวไม่เปลี่ยนมือ ท่าที่ ๑๒ แบกขันตักบาตร จีบม้วนซ้ายขึ้นตั้งศอกปล่อยจีบหงายมือขวาวาดตามมาไว้ที่อก ครบ ๕ ก้าว แล้วเปลี่ยนเป็นจีบม้วนขวาขึ้นตั้งศอกปล่อยจีบหงายมือซ้ายวาดตามมาไว้ที่หน้าอกคว่ำมือไม่จีบ พักแขนด้วยท่าเสือลากหาง (จีบส่งหลัง) ท่าที่ ๑๓ กินนรเลียบถ้ำ จีบสองมือคว่ำวาดมือจากสะดือขึ้นหน้าอก เหยียดแขนออกไป ปล่อยจีบทั้งสองข้าง  ตั้งนิ้วมือขึ้นแขนขนานกับพื้น ปล่อยจีบ ท่าที่ ๑๔ พญาครุฑบิน จีบสองมือวาดขึ้นตั้งวงเสมอคิ้ว โดยหงายอุ้งมืออกทั้งสองข้าง 10 ก้าว ไม่เปลี่ยนมือ ท่าที่ ๑๕ บุษบาแผลงฤทธิ์ จีบซ้ายม้วนวาดขึ้นตั้งวงพร้อมจีบเข้าหาใบหน้า มือขวาวาดลงจีบส่งหลังข้างตัว ๕ ก้าว เปลี่ยนมือจีบขวาม้วนวาดขึ้นตั้งวงพร้อมจีบเข้าหาใบหน้า มือซ้ายวาดลงจีบส่งหลังข้างตัว ท่าที่ ๑๖ ชะเง้อ จีบซ้ายวาดออกไปข้างหน้าเสมอหน้าท้องแล้วปล่อยจีบออกหงายอุ้งมือออกไปมือขวาวาดจีบส่งข้างตัว ๕ ก้าว เปลี่ยนมือจีบขวาออกไปข้างหน้าเสมอหน้าท้องปล่อยจีบออกหงายอุ้งมือออกไป มือซ้ายวาดจีบลงข้างลำตัว เมื่อครบ ๑๐ ก้าวจีบส่งหลังด้วยท่าเสือลากหาง พร้อมก้าวเท้า ๓ ก้าวชิด แล้วก้าวเท้าซ้ายออก ๑ ก้าว พร้อมวาดมือจีบทั้งสองมือด้วยท่าบิดบัวบาน ๓ ครั้ง จีบซ้ายก่อนย่อตัวลงเอียงหัวตามจีบ แล้วจีบขวาเอียงขวา จีบซ้ายเอียงซ้าย รวม ๓ ครั้ง จบลงด้วยท่าย่อไหว้